راه کارهایی برای افزایش توان انسان در برابر مشکلات

تکیه کردن بر یک منبع مطمئن قدرت، از عوامل بسیار مهم در افزایش مقاومت در برابر سختی هاست.
 

چکیده : انسان رشد یافته می داند که خداوند همواره همراه انسان است؛ بنابراین با اعتماد به یک منبع قدرت، به حمایت و حفاظت صاحب قدرت در می آید و همین سبب تقویت روحی و روانی وی می شود.

تعداد کلمات 899 /  تخمین زمان مطالعه 4 دقیقه

یکی از عوامل کنترل­کننده در موقعیت های ناخوشایند و تحقق صبر، تقویت توان است. بر این اساس، کنترل استعانتی، یعنی مهار موقعیت ناخوشایند و مدیریت کردن آن از راه یاری جویی و تقویت توان.
موقعیت ناخوشایند، وضعیت جدیدی است که نیازمند توان جدیدی است. از این گذشته، بروز غیرمنتظره رویدادهای تلخ، در بسیاری از موارد، یک باره توان انسان را کاهش می دهد. این کاهش و آن نیاز به توان بیشتر، سبب می شود که موازنه توان فرد در برابر فشارهای روانی حاصل از رویدادهای تلخ، دچار مشکل شود. به همین سبب، مسئله مهم قدرتمند شدن و سازوکارهای تأمین توان روانی اهمیت می یابد.

در ادامه، به بررسی عوامل اقتدار در برابر حوادث می پردازیم:

تکیه کردن بر یک منبع مطمئن قدرت، از عوامل بسیار مهم در افزایش مقاومت در برابر سختی هاست. کسی که به یک منبع قدرت تکیه می کند، قدرت او را به قدرت خود پیوند می زند. ازاین رو، بر توان خود می افزاید و احساس اقتدار می کند. از سوی دیگر، با اعتماد به یک منبع قدرت، انسان، به حمایت و حفاظت صاحب قدرت درمی آید و همین، سبب تقویت روحی و روانی انسان می شود. این تکیه، همان چیزی است که در ادبیات دین، آن را «توکل» می نامند. پیامبر درباره نقش توکل در افزایش اقتدار می فرماید:  مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَکُونَ أَقْوَی النّاسِ فَلْیَتَوَکَّلْ عَلَی اللّه.[1] کسی که دوست دارد قوی ترین مردم باشد، پس باید به خداوند توکل کند.
این، راه مطمئنی برای افزایش توان مقاومت است. وقتی پیامبر اسلام با وجود آن همه مشکلات، تنها ماند، خداوند بزرگ، همین اصل را به او آموزش داد و فرمود: فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِیَ اللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظیمِ.(توبه:129)
پس اگر آنان روی برگرداندند، تو بگو: مرا بس است آن خدایی که هیچ خدایی جز او نیست، بر او توکل می کنم و او صاحب اختیار عرش عظیم است.
توکل بر چنین منبع قدرتی، ناراحتی ها و نگرانی ها را از میان می برد؛ زیرا ریشه آنها را از میان برده است. عامل برخی فشارهای روانی، احساس ضعف و ناتوانی در برابر مشکلات است و توکل بر خدا، ریشه این احساس ناتوانی را از میان می برد.
 

خداوند، مهم­ترین و بزرگ­ترین منبع حمایت کننده انسان است و همین امر، به انسان، امید و قوّت قلب می دهد. هنگام سختی ها و گرفتاری ها، انسان تصور می کند که از قلمرو حمایتی خداوند خارج شده است. اگر انسان گرفتار، خود را در پناه نیرو یا نیروهای حمایت کننده بداند و احساس امیدواری و توانمند در او وجود داشته باشد، مشکلات را خیلی راحت تر پشت سر می گذارد. سختی حوادث، گاه تحمل پذیرند. آنچه بر اندازه این سختی می افزاید، احساسات جانبی رویدادهاست که غیرمنطقی و غیرواقعی اند.
انسان های رشدیافته می دانند که خداوند همواره همراه انسان است و همین باور، به انسان، امید و توان می بخشد. وقتی انسان تصور کند خداوند دور نیست، بلکه حاضر و ناظر است و او را می بیند، خواهد دانست که هرگاه لازم باشد، او به فریادش خواهد رسید یا اگر کمک بخواهد، کسی هست که صدایش را بشنود و پاسخ گوی او باشد. پس در سخت ترین شرایط زندگی نیز آرام است.

هجرت پیامبر از مکه به مدینه، یکی از پرخطرترین رویدادها بوده است.پیامبر با ابوبکر، شبانه از مکه خارج و با فرارسیدن روز، درون غاری پنهان شد. مشرکان قریش نیز با نیروهای خود در جست وجوی آنها تا در غار آمدند. نگرانی و ترس بر ابوبکر چیره شده بود، ولی پیامبر، آرام و مطمئن بود. ایشان برای آرام کردن ابوبکر، به این واقعیت اشاره کرد که خدا همراهمان است، پس غمگین مباش:
إِذْ یَقُولُ لِصاحِبِهِ لا تَحْزَنْ إِنَّ اللّهَ مَعَنا.(توبه:40) و آن گاه را به یاد آور که او به همراه خود [ابوبکر] گفت: غمگین مباش که خداوند با ماست.
پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله آن گاه که در مسیر تبلیغ رسالت، با مشکل روبه رو می شد، خداوند متعال برای آرام ساختن حضرت و افزایش توان ایشان برای بردباری، به او یادآوری می کند که من، همراه شما هستم:
وَ اصْبِرْ وَ ما صَبْرُکَ إِلاّ بِاللّهِ وَ لا تَحْزَنْ عَلَیْهِمْ وَ لا تَکُ فی ضَ یْقٍ مِمّا یَمْکُرُونَ إِنَّ اللّهَ مَعَ الَّذینَ اتَّقَوْا وَ الَّذینَ هُمْ مُحْسِنُونَ.(نحل:127و128)
و بردبار باش و بردباری تو جز از جانب خداوند نیست. و از کار آنان اندوهگین نباش و به خاطر مکاری هایشان تنیده نشو که خداوند با کسانی است که تقوا پیشه سازند و کسانی که نیکوکارند.
این آیه، به خوبی نشان می دهد که خداوند با توجه دهی به همراهی اش با اهل تقوا، به پیامبر خدا صلی الله علیه و آله توان بردباری می دهد و از بار اندوه و مشکلات ایشان می کاهد.این، راه کاهش فشارهای روانی است. خداوند، از همین راه، از تنیدگی افراد می کاهد و اهل ایمان، با همین روش، تحمل سختی ها را بر خود آسان می سازند.

منبع: پسندیده، عباس، (1392)، شادکامی از دیدگاه پیامبر اعظم، موسسه انتشارات کتاب نشر.